Kun je een 1 aprilgrap als persbericht versturen? Nee, tenzij…

PR, nieuws en journalistiek zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Als bindmiddel tussen mijn tijd als journalist toen en PR-adviseur nu, is er de rubriek ‘Afgestoft nieuws’. Hierbij deel ik mijn persoonlijke ervaringen en blik ik om de twee weken terug op een ander nieuwsfeit of verhaal dat ik als journalist heb geschreven. Vandaag deel 7: 1 aprilgrappen. Als journalist in de dop schreef ik erover. Als pr-adviseur daarentegen ga ik een 1 aprilgrap van een startup niet in een persbericht vatten. Iets met geloofwaardigheid. Al blijven er uitzonderingen…

Op de kop af 19 jaar geleden liep ik stage op de Nieuwsdienst van De Telegraaf. Al vrij snel mocht ik meer dan de post openmaken of ‘ANP-tjes’ bewerken. Dat was ook het geval op 1 april 2003. Die dag kreeg de opdracht om een overzicht van de beste, meest opvallende, spectaculaire grappen te maken. Meest lastige was nog wel een geschikte selectie te maken. Want ja, op zo’n dag lees je van alles, komt er van alles binnen en als je niet oppast tuin je als verslaggever zelf ook nog in een goed bedachte grap.

Wakker Nederland

Dat laatste overkwam mij gelukkig niet, maar het verhaal leek uiteindelijk zelf wel op een 1 aprilgrap. Althans, als je de lead (intro) leest. Ik citeer uit eigen werk: ‘Lolbroeken konden hun dag niet op gisteren’. En dat was nota bene de eerste zin. Ik herinner me dat toenmalig collega Chiel Hoogers me op mijn falie gaf. Terecht, want stagiair of niet, als je voor de Wakkere Krant van Nederland schrijft, moet je uiteraard zelf wel het goede voorbeeld geven. Gelukkig is het uiteindelijk goedgekomen met me. Tijdens mijn stage kreeg ik een baan aangeboden. Vervolgens werkte ik vele jaren met veel plezier en een enorme drive voor de T.

Jamai

Grappen die ik bijna twee decennia geleden beschreef waren onschuldig van aard. Ik lees terug over een optreden van Jamai vanuit de tuin van een Almeerse wethouder (waarvan iedereen dacht dat het lariekoek was, maar toch niet dus…). En over een onbekende band, Melrose geheten, die furore maakte door fans op originele wijze op het verkeerde been te zetten. De muziekgroep kondigde aan dat de nieuwe single ‘O’ in Rome zou worden ingezegend. Om die reden stonden touringcars klaar om de bewonderaars daar deelgenoot van te maken. Vijftig fans stonken erin.

Relativeren

Opvallend genoeg was destijds ook sprake van oorlog, in Irak. Lolbroeken haalden die ellende aan als reden om juist te lachen, om te relativeren. Anno 2022 zal dat sentiment niet anders zijn. In coronatijd, en ook nu tijdens de oorlog in Oekraïne, hebben we meer behoefte aan troost, aan een moment van ontspanning. Wat wèl anders is, is dat het begrip nepnieuws toen nog niet bestond. Afgelopen jaren heeft dat fenomeen een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Het heeft meer lading gekregen, zeker ook doordat in principe iedereen (journalist of niet) uitgever is en via allerlei kanalen alle boodschappen de wereld in kan slingeren. Niet zelden vinden mensen het lastig om echt van fake te onderscheiden, blijkt ook uit dit recente onderzoek.

Naamsbekendheid

Dat bedrijven desondanks elk jaar op 1 april hun best doen om Nederlanders op het verkeerde been te zetten, snap ik wel. Een goede PR-stunt is spraakmakend en kan jouw onderneming in een klap een hoop naamsbekendheid opleveren. Niet voor niets maken media nog elk jaar overzichten van de beste 1 aprilgrappen. Maar mijn advies is om de 1 aprilgrap niet vooraf naar journalisten te sturen, maar hun pas achteraf op de hoogte te brengen van een grap waar veel mensen zijn ingetuind. Journalisten houden er simpelweg niet van in de maling te worden genomen, en al helemaal niet twee keer achter elkaar. Daar is deze stunt een goed voorbeeld van. Bovendien is dat niet de doelgroep die je met je actie wil bereiken. Wees dus voorzichtig.

Geloofwaardigheid

Dat geldt helemaal voor PR-bureaus. Als je met de regelmaat van de klok persberichten stuurt naar uiteenlopende media heb je een bepaalde reputatie opgebouwd. Men doet iets met je berichten, omdat ze nieuwswaarde hebben, maar ook omdat ze weten wat ze aan jou als bureau hebben. Geloofwaardigheid is een groot goed en die wil je niet te grabbel gooien. Dat risico neem je als je, hoe leuk de grap ook is, namens een bedrijf een 1 aprilmop als persbericht verpakt. Of je nou een startup, scale-up, mkb-onderneming of corporate bedrijf leidt; je wil ook na dit lollige bericht serieus genomen worden. Journalisten bevestigen dat beeld, althans in 2016. Ik zou namens een startup waarvoor ik de communicatie verzorg, dan ook nooit een persbericht versturen dat niet waar is. Veel liever neem ik het risico dat we deze keer publiciteit mislopen voor lief en houd ik de relatie met journalisten goed.

Wanneer een 1 aprilgrap wèl geoorloofd is

Maar er zijn uitzonderingen wat mij betreft. Als een onderwerp grote maatschappelijke relevantie heeft, vind ik het geoorloofd dit via een 1 aprilgrap naar buiten te brengen. Automatisch gaan mijn gedachten naar 2007, toen BNN de Grote Donorshow lanceerde. Hoewel deze in juni werd uitgezonden, had het een 1 aprilgrap kunnen zijn. En wat mij betreft een briljante. Het probleem van orgaandonatie was in één keer op de kaart gezet. In binnen- en buitenland ging het onderwerp viral, de show won een Emmy Award en ook nadien is er nog erg veel over gepraat. Tot dit blog aan toe. Als je als bedrijf of organisatie denkt een maatschappelijk relevant onderwerp te moeten aanstippen op 1 april (of daarbuiten, zoals BNN deed), stel je zelf dan de belangrijke vraag: heeft een brede doelgroep hier iets aan, of is het stiekem vooral goed voor mijn eigen naamsbekendheid?

Twijfel of behoefte aan advies of uitvoering? Schakel dan Bureau Busskruit in.